Međunarodni Dan Zaštite Privatnosti Podataka se obilježava svake godine 28. januara kako bi se prisjetili Konvencije 108, prvog pravno-obavezujućeg međunarodnog Akta o zaštiti podataka, potpisanog 1981. godine. Ovo je važan podsjetnik na obaveze država da štite lične podatke svojih građana/ki.
Kao organizacija koja radi sa građanima/kama i za građane, i u čijem su fokusu prije svega ljudska prava – kako u offfline tako i u online prostoru, te koja je aktivno uključena u praćenje digitalne transformacije Crne Gore, želimo istaći važnost jačanja povjerenja građana/ki u korišćenje servisa koje pruža država, a privatnost i zaštita naših podataka u digitalnom okruženju predstavljaju jedan od stubova za taj proces.
Ovu priliku koristimo da još jednom apelujemo na konačno usvajanje Zakona o zaštiti podataka o ličnosti u koji će biti transponovane odredbe GDPR-a, gdje bi nam, u doba tehnologije u kojem su lični podaci neka vrsta ‘’valute’’ bio omogućen nivo zaštite ličnih podataka koji imaju građani/ke Evropske unije. Crna Gora koja iako ima regulative koje se tiču privatnosti i zaštite ličnih podataka, još uvijek nije usvojila ovaj Zakon čiji Nacrt već godinama čeka da dođe na ''dnevni red''. Usvajanje ovog Zakona ujedno i jedan od preduslova adekvatne zaštita ličnih podataka kada govorimo o harmonizaciji sa Aktom o digitalnim uslugama i Aktom o digitalnim tržištima koji nam slijede, a koji se, između ostalog, odnose i na transparentno dostavljanje i kontrolu podataka, a treba se podsjetiti i da je Izveštaj Evropske komisije u okviru poglavlja 10 istakao usporen napredak Crne Gore u oblasti digitalne transformacije.
Imajući u vidu da se na nivou Evrope već uveliko priča i o regulisanju vještačke inteligencije i njenoj upotrebi u radu javnih uprava, zaista je potrebno govoriti o tome da u crnogorskoj javnoj upravi i njenoj spremnosti da zaista bude servis (i digitalni) građanima/kama imamo puno posla koji se ne tiče samo razvoja alata i usluga, već uspostavljanju i harmonizaciji procesa, ali i govora o adekvatnim resursima (i finansijskim i ljudskim) jer je ljudski faktor nešto što u ovom trenutku u razvoju Crne Gore kao digitalnog društva predstavlja ključnu prepreku. Imamo sreću da možemo da učimo iz dobrih praksi i da u odnosu na svoju teritoriju i broj stanovnika mnogo brže i fleksibilnije usvajamo promjene.
Zaštita privatnosti podataka nije samo tehničko pitanje, već i suštinsko pitanje ljudskog dostojanstva. U kontekstu digitalne transformacije, značaj ove teme ne leži samo u zaštiti informacija, već u osiguravanju integriteta, slobode i jednakosti svakog pojedinca u digitalnom prostoru. Uvažavanje digitalnih prava postaje ključno za očuvanje temeljnih ljudskih prava u modernom društvu.
Snežana Nikčević, NVO 35mm